دعای صنمی قریش
دعای صنمی قریش یکی از دعاهای معروف در فرهنگ شیعه است که در منابع دعایی نقل شده . این دعا علیه دو شخصیت ناشناس به‌عنوان «دو بت قریش» (صنمی قریش) سخن می‌گوید. برخی از محققان و مفسران شیعه این دو شخصیت را به خلفای اول و دوم (ابوبکر و عمر) تطبیق داده‌اند. این تطبیق به دلیل برخی عبارات دعاست که به ظلم، انحراف و غصب حق اشاره دارد.
استدلال به دعای صنمی قریش در سندی کهن
در اولین ترجمه های قرآن کریم به زبان فارسی برای یافتن معنای جبت و طاغوت به دعای صنمی قریش استناد شده است .
دقائق التاویل و حقائق التنزیل
به گواهی اسناد موجود، زبان پارسی نخستین زبانی بود که توفیق یافت تا در ترجمه قرآن کریم به کار گرفته شود و این از بختیاری پارسی زبانان بود که پس از تازی گویان- که متن گرامی قرآن، برترین شاهکار هنری و ادبی در زبان ایشان بشمار می‌رود-، توانستند با معانی بلند این کتاب آسمانی آشنا گردند.
در گنجینه ناپدید کرانه نگارش‌های پارسی، ترجمه‌ها و تفسیرهای کهنه و نوی فراوانی یافت می‌شود که نشان دهنده رویکرد خامه بر کفان پارسی دان به گسترش دانش‌های قرآنی در میان پارسی زبانان است.
معرفی مفسر
از جمله این نگارش‌های قرآن پژوهی، یکی «دقائق التاویل و حقائق التنزیل»، تفسیر نامه‌ای است گرانسنگ، نگاشته دانشی مردی شیعه .
مصنف «دقائق التاویل»، ابو المکارم محمود بن محمد حسنی واعظ از دانشمندان شیعی سده هفتم هجری می‌باشد که در فارسی می‌زیسته است.
مع الاسف درباره ابو المکارم حسنی آگاهی‌های زیادی نداریم. از آثار وی غیر از «دقائق التاویل» – که در این گفتار به اجمال بدان می‌پردازیم- یکی،«بلابل القلاقل» است که در سطور پیشین نامش آمد.
مصنف «دقائق التاویل» و «بلابل القلاقل»، یک مجموعه رسایل کلامی نیز دارد که نسخه‌ای از آن در کتابخانه ملی ملک هست- و احتمالا یگانه دستنوشت در دسترس از این کتاب همین است.
استاد محمد تقی دانش پژوه در فهرستواره‌ای که برای کتابهای فقهی فارسی تالیف کرده اندر. ک: «فهرستواره فقه هزار و چهار صد ساله اسلامی در زبان فارسی»، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۷، از آن دو تفسیر و این رسایل کلامی سخن گفته‌اند.
از «دقائق التاویل و حقائق التنزیل» که موضوع اصلی سخن ماست، بظاهر تنها یک نسخه شناخته شده و آن نیز دستنوشت محفوظ در کتابخانه مجلس سنای سابق می‌باشددر دانشگاه تهران نیز میکروفیلمی از آن موجود است.
